Beden Eğitimi ve Oyun Dersleri İçin Kullanılması Gereken Bazı Ölçme Araçları: GÖZLEM

Genel olarak eğitimde ve özel olarak da oyun ve fiziki etkinlikler derslerinde çocukların verilen eğitime bağlı olarak elde etmeleri beklenen kazanımları süreç ve ürün açısından kontrol etmek gerekir. Bunun için kullanılan birçok ölçme aracı söz konusudur. Bunlardan ilkokul eğitim sürecinin uzun bir süreç olduğu ve bazı özelliklerin gelişiminin bazı evrelerde ve dönemlerde gerçekleşmesi gereğigöz önüne alındığında en uygun ve kullanılabilir ölçme araçlarını dört başlıkta toplamak mümkündür. Bunlar; “Gözlemler” “Kontrol Listeleri”, “Gelişimsel Derecelendirme Ölçekleri” ve “Performans Testleri”dir.      

           

1.      Gözlem

Gözlem yapmak; çocukların davranışlarını anlamak, öğrenme süreci ve gelişimleri hakkında doğrudan bilgi edinmek için kullanılabilecek ölçme değerlendirme araçlarından birisidir. Her çocuğun okul ve alan içinde eğitim faaliyetleri süresince ve serbest zamanlarda gözlemlenmesi ve gözlem kayıtlarının tutulması önemlidir. Çocuklar kendilerini yetişkinler kadar rahat ifade edemediklerinden, onları günlük aktiviteleri içerisinde gözlemlemek çocuk hakkında bilgi toplamak adına gerekli verileri sağlar.

Gözlemler çocukların doğal ortamında, etkinlikler anında ya da oynadıkları oyunu bölmeden ve gözlem yapıldığından haberleri olmadan yapılmalıdır. Gözlemlerin belli bir amaca yönelik yapılıyor olması yani gözlemi yapan kişinin neye dikkat etmesi gerektiğini önceden bilmesi çok önemli ve gereklidir.

Belirli bir çocuğun ya da grubun davranışlarının gözlemlenmesinin birkaç değişik yolu olabilir. Bunlar;

ü  Anekdot Kayıtları

Çocuğun davranışlarının yazılı olarak tanımlanmasıdır. Bu kayıtlar ne yaşandığını, ne zaman ve nerede yaşandığını objektif olarak anlatmaya yarar. İsterse öğretmen kendi yorumlarını/değerlendirmelerini ve notlarını kayıtların altına ekleyebilir.

Anekdot Kayıt Formu Örneği

Çocuğun Adı-Soyadı: Barış Saka              

Tarih: 15.08. 2015

Gözlenen Durum: Barış bazı oyunlarda istekli davranmadığı gibi, oyuna katılmaktan olabildiğince kaçınıyor. Yine bu gün öğleden sonra gerçekleştirilen etkinliklerde hasta olduğunu söyleyerek izin almak istedi. Nedenini sorduğumda karnım ağrıyor dedi.

Gözlenen Mekân: Oyun Alanı

Kayıt Tutan Öğretmen: Gürcan Ergençiçeği

Yorumlar/Değerlendirme: Barış dikkate değer bir şekilde her zaman değil ama bazı zamanlar bu davranışları sergiliyor. Muhtemelen bu davranışı etkinliklerin çeşidiyle ve içeriği ile ilgili olabilir. Çünkü aynı gün kısa bir süre önce gerçekleştirilen etkinliğe katıldı. Birkaç gözlemden sonra Barışın nesne kullanılan etkinliklere karşı olumsuz davrandığı ile ilgili düşüncemi netleştirmiş olacağım. 

ü  Örnek Tanımlama

Çocuğun oyun ve fiziki etkinlikler dersinde yaptıkları ve yapabildiklerinin ayrıntılı olarak kaydedilmesidir.

ü  Olay-Örneklem

Bir davranışın nedenlerini ve sonuçlarını ortaya çıkarmak için kullanılır. Bu sosyal ve duygusal davranışlar olabileceği gibi algısal motor, biyomotor ve teknik beceri davranışları ile de ilgili olabilir.

Olay Örneklem Örneği

Çocuk Adı: Ahmet Sezer

Yaşı: 9

Gün ve saat: 12/08/2015– 10:30-11:30

Gözlemi Yapan Kişi: Hüseyin Özden Yurdakul

Gözlem Yapılan Gelişim Alanı: Sosyal-Duygusal

Zaman	Davranış Öncesi	Davranış Anı	Davranış Sonrası
10.40	Ahmet sıklıkla diğerlerinden liderlik özelliği dışında baskın davranışlar sergiliyor.	Ahmet etkinlik anlarında sıklıkla bencil davranışlar sergiliyor. Topun kendisine verilmesi için sürekli bağırıyor. .	İstediğini yapmayan çocuklara taciz edici davranıyor.

Değerlendirme:  Ahmet Sezer bencillik ve yüksek ego sorunu. Yapılması gereken: Ahmet’in diğer çocuklardan ayrıcalıklı olmadığının ona hissettirilmesi yerinde olacaktır. Ancak liderlik ile ilgili özelliklerinin ise öne çıkarılması için uygun roller ve görevler düşünülmelidir.

ü  Zaman-Örneklem

Bir davranışın belirli bir zaman dilimi içerisindeki sıklığını gözlemlemek amacıyla kullanılır. Gözlemi yapacak olan kişi gözlemine başlamadan önce hangi davranışı hangi zaman diliminde ve nasıl gözlemleyeceğine karar vermelidir. Belirlenen zaman dilimi içerisinde gözlemi yapılacak davranış dışındaki davranışlar dikkate alınmaz.

Zaman örneklemi genelde eğitim ortamında uygun olmayan davranışlar gösteren çocukların davranışlarının nedenini anlamak amacıyla kullanılır. Zaman örneklemlerini aldıktan sonra öğretmen çocukta istenmeyen davranışı değiştirmek adına yapabileceklerini planlar.

Zaman Örneklem Örneği

Çocuk Adı: Onat Kutlar

Yaşı: 10

Gün ve saat: 13/08/2015   09:45-10:00

Gözlemi Yapan Kişi: Ahmet Atakan

Gözlemi Yapılan Davranış: Eğitim etkinliklerinde etkinlikleri tam olarak yapmama, yapmaktan kaçınma, yapmak istememe.

Olay	Zaman	Notlar
Onat etkinlik başlarken kendini gizlemeye çalışıyor	09:45
Etkinliğin sonuna doğru en az tekrar yapmış olarak etkinliği sonlandırıyor.	09.55

Değerlendirme: Onat etkinliklere katılım için teşvik ve sevecen yaklaşımlara ihtiyaç duyabilir. Özellikle akranları tarafından eleştirilme ya da alay edilme endişesi duyuyor olabilir. Bu konuda önlem alınmalı.

Her yöntem bir diğerinden önemli ölçüde farklı olmasa da, farklı bilgilere ulaşmamızı sağlamaları açısından önemlidir. Tüm anlamlı olabilecek gözlemler, objektif bilgiler içermelidir. Objektif bilgi, görülebilir, koklanabilir, hissedilebilir, duyulabilir ve dokununabilir olmalıdır. Durumu izleyen herkesin, durumu tanımlarken anlaşmaya varabileceği bilgi objektiftir.

ü  Olay Kayıtları

Kayıt tutmak, öğretmenlerin çocukların eylem ve davranışlarının kısa tanımlamalarını yazdıkları en yaygın, aynı zamanda en basit gözlem yöntemidir. Burada öğretmen için en önemli araç küçük bir not defteri ve kalemdir. Öğretmen bu deftere uzun uzun olayı kaydetmez. Bazı anahtar sözcükleri not alır. Daha sonra daha fazla zamanı olduğunda, davranışın ya da durumun daha ayrıntılı bir tanımlamasını yazar.

Bu kayıtlar genellikle, birkaç paragraftan oluşur. Gözlemin yapılacağı önceden belirlenmiş bir zaman ya da yer yoktur. Öğretmen gerçekleşen olayın bir parçası olabilir ya da olmayabilir. Olaylar bir ya da birkaç çocuk hakkında da olabilir.